Wat is een verpleegkundig specialist (VS)?
 

Een VS is een academisch opgeleide verpleegkundige met een doorgedreven expertise in een specialisatiedomein of zorgcontext. De VS heeft een zelfstandige zorg- en behandelrelatie met de zorgvrager, en verleent geïntegreerde en geavanceerde zorg. Als verpleegkundig expert toont de VS leiderschap in 

(1) het opsporen van nieuwe noden in de patiëntenzorg; 

(2) de ontwikkeling van nieuwe en op evidentie gebaseerde benaderingswijzen of interventies;

(3) het wetenschappelijk toetsen van nieuwe evoluties in de praktijk;

(4) het versterken van de competenties in de intra/interprofessionele teams;

(5) het optimaliseren van de transmurale en interprofessionele samenwerking. 

Realisaties van de VS kunnen impact hebben op het niveau van zorgvrager, team, organisatie en maatschappij.

Afhankelijk van de zorgcontext (beïnvloed door o.a. de complexiteit van zorg, aantal en aard van onbeantwoorde noden in de zorg, de nood aan continuïteit van zorg, en de nood aan toegankelijke en geïntegreerde zorg), de doelstellingen van het interprofessioneel team en de organisatie, de competenties en ervaring van de VS kunnen rollen en professionele activiteiten verschillen.

Zo kan een VS enerzijds vooral ingezet worden in de directe klinische patiëntenzorg, anderzijds kan een VS vooral een voortrekkersrol hebben in het ontwikkelen en implementeren van zorginnovatie, het opleiden en coachen van zorgprofessionals en het coördineren van wetenschappelijk onderzoek binnen het expertisedomein. Innovatieve en persoonsgerichte patiëntenzorg staat centraal en de functie als VS vereist te allen tijde een actieve rol in de directe patiëntenzorg.

Specialisatiedomeinen van de VS

De VS kan in verschillende zorg- of specialisatiedomeinen actief zijn. Een schematische voorstelling van de mogelijke actieterreinen van de verpleegkundig specialist:
 
 
Competentiekader van de verpleegkundig specialist
 

De VS heeft zowel generieke als specialistische competenties, geordend aan de hand van zeven competentiegebieden, ook ‘rollen’ genoemd, gebaseerd op het model van de Canadian Medical Education Directives for Specialists (CanMEDS). Deze competentiebieden zijn met elkaar verbonden. De klinisch expert en behandelaar staat centraal van waaruit de andere rollen gevoed worden of richting krijgen. Zie onderstaande figuur (VS-competentiekader, versie 17/02/2022). 

Het competentiekader vormt de basis voor de organisatie van de VS-opleiding (master in de verpleegkunde en vroedkunde, afstudeerrichting verpleegkundig specialist) en kan worden gebruikt in een diversiteit van werksettings. Zo kan de VS in het werkveld het competentiekader gebruiken als basis voor het eigen portfolio, maar kunnen ook leidinggevenden het kader hanteren als hulpmiddel bij de coaching en/of aansturing van de VS in de organisatie. Tenslotte kan het competentiekader een hulpmiddel zijn in het implementatieproces van een VS-functie in de organisatie. Aan de hand van de omschreven VS-rollen kunnen stakeholders correct geïnformeerd worden wat men precies kan en mag verwachten van een VS-functie. 

Het competentiekader werd bij diverse stakeholders getoetst zoals VS'en, opleidingsinstituten, werkgevers, beroepsorganisaties, patiënten en (huis)artsen. Dankzij deze werkwijze kan de BVVS u een gevalideerd VS-competentiekader aanreiken. 

 

Opleiding tot verpleegkundig specialist in België: huidig aanbod & toekomstvisie

Bekijk hier een video over de opleiding van de VS in België. 

Aanbod opleiding

In Vlaanderen organiseren vier universiteiten een academische master verpleegkunde en vroedkunde met een afstudeerrichting Verpleegkundig of Vroedkundig specialist. De huidige masteropleiding leidt een generieke VS op, verdere specialisatie gebeurt binnen de beroepscontext. 

In de Franstalige gemeenschap is de masteropleiding verpleegwetenschappen voor het eerst gestart in het academiejaar 2021-2022. De opleiding wordt in een consortium van universiteiten en hogescholen georganiseerd. 
 

De VS opleiding in de toekomst

De BVVS werkt nauw samen met verschillende universitaire partners aan een visie en strategie voor de VS opleiding in de toekomst. Deze werd gebundeld in een conceptnota die met verschillende stakeholders besproken werd zoals verpleegkundig specialisten, leden van de gemengde federale VS-werkgroep en beleidmakers. 

Artikel 'de onderzoekersrol van de VS'

Een aantal BVVS bestuursleden kropen in de pen en schreven een artikel over de onderzoekersrol van VS'en binnen de oncologische zorg. Wat zijn hefbomen en barrières om deze rol vorm te geven. 

De meerwaarde van VS'en: wat leert onderzoek ons?

Een lezing van prof. dr. P. Moons (KULeuven), bekijk hier de opname.
 
Op de residentiële cursus van AccentVV (mei 2023), ism BVVS - UGent - UA - UHasselt, gaf prof. dr. P. Moons een interessante lezing over de aangetoonde meerwaarde van Advanced Practice Nurses. Op basis van systematic reviews werd op verschillende domeinen de meerwaarde aangetoond. Een aanrader! 
 
Discussienota 'De verpleegkundig specialist in België' (2020)
In samenwerking met de opleidingen master verpleegkunde en vroedkunde (KU Leuven, UCVV UGent en UA) heeft de BVVS een discussienota opgemaakt als input voor de federale werkgroep verpleegkundig specialist. Volgende thema's werden beschreven:
  • wat is een verpleegkundig specialist
  • de klinische activiteiten van de VS
  • de interprofessionele afsprakennota
De nota moet vooral een hulpmiddel zijn om de functie van verpleegkundig specialist binnen het geheel van de gezondheidszorgberoepen in België helder te krijgen.

BVVS functie- en competentieprofiel van de verpleegkundig specialist (2018)

Vanuit de BVVS is er in 2018 een brede denkoefening gemaakt met peers en stakeholders betreffende de functieomschrijving van de verpleegkundig specialist. Dit profiel werd bezorgd aan de Federale Raad voor Verpleegkunde als input voor hun advies t.a.v. minister De Block. Het BVVS profiel werd eveneens ter kennisgeving bezorgd aan het kabinet van minister De Block. 

 

Wat is een VS? Een getuigenis van UZ Leuven. 

 

Een Verpleegkundig Specialist (VS) en een Verpleegkundig Consulent (VC) chronisch nierlijden van UZ Leuven aan het woord: